«Պարերգեր. Երգ, շարժում, պար» նախագիծ
Յերգեցողությունը դնդերներու շարժում մըն ե, վոր կառաջանա համապատասխան զգացումներե: Մանուկն ինչ զգացումի տակ վոր ըլլա, այդ զգացումը կարտահայտե վորոշ յերգերով: Յերգը ներքին՝ հոգեկան զգացումին արտահայտության մեկ ձեվն ե, ուրեմն շարժում մըն ե.պարն ինքնին շարժում մը ըլլալով, յերգը կզուգորդվի պարին հետ: Զգացումներն ինչ ուղղությամբ վոր ընթանան, յերգն ու պարն ալ նույն արտահայտությամբ յերևան կուգան: Արդ կրնա ըմբռնվիլ, թե վորքան կարևոր են մանուկին դաստիարակության մեջ յերգեցողության ընծայվելիք հոգածությունն ու պարտավորությունը:
«Մանուկն ու պարը» Կոմիտաս
Ազգային երգը, շարժումը, պարը առաջնային դեր ունեն դպրոցականի գեղագիտական ճաշակի, ազգային գիտակցության բարձրացման, զարգացման, դաստիարակության, աշխարհընկալման գործում: Ճիշտ ընտրված ուսումնական նյութը կարող է սովորողի մոտ ծնել դրական և կարևոր որակներ ու հատկություններ:
Շատ անգամ մենք՝ դասավանդողներս, լրջացնելով և կարևորելով ազգային մշակույթը, մոռանում ենք սովորողի տարիքային առանձնահատկությունների մասին, ուզում ենք, որ նրանք էլ ազգային մշակույթն ընկալեն այն խորությամբ և լրջությամբ, ինչ մեծերը: Դրանից դասապրոցեսը կաղապարվում է և դառնում ստատիկ:
Տիար Բլեյանի դիտարկումը՝ երգի դասաժամը անցկացնել ոտքի վրա կանգնած, անընդհատ շարժման մեջ, սկզբում զարմացրեց ինձ, բայց հետո մտածելու տեղիք տվեց: Այդ մտորումներից ծնվեց «Պարերգեր. Երգ, շարժում, պար» նախագիծը:
Սկզբում կարծում էի, որ կանգնած երգելը կարող է արհեստական և պարտադրված լինել: Ի ուրախություն ինձ` նախագծի ընթացքում սովորողների երգելու որակը բարձրացավ, խումբն առավել ակտիվացավ, կենդանություն առավ:
Ազգային երգը՝ իրեն բնորոշ պարով կամ պարային փոքրիկ դետալով, նախնական քայլ է սովորողին ծանոթացնելու մշակութային արժեքների հետ:
Առանձին-առանձին պարերգեր երգելը կամ պարելը բավականին հեշտ էր: Առավել դժվար էր երգել և պարել միաժամանակ: Կրտսեր դպրոցականների մոտ դեռ մատորիկան, հիշողությունը այդքան զարգացած չէ: Երգի և պարի ժամանակ նրանց շնչառությունը չի հերիքում: Նրանք շատ շուտ հոգնում են: Նախագծի ընթացիկ փուլում այդ խնդիրները հաղթահարեցին չորրորդ և հինգերորդ դասարանցիները: Ավելի ուշ՝ երրորդները, հետո՝ երկրորդները:
Այն պարերգերի համար, որոնց պարը բարդ էր, ընտրեցի փոքրիկ դետալներ, շարժումներ, որպեսզի պարերգերը անհետաքրքիր չլինեն: «Մանդրիկ թփիկ ըռեհան» պարերգը պարեցինք «Տրնգու» շարժումներով: «Երևան բաղ եմ արել» -ի մեջ մտավ հայկական պարերին բնորոշ ճոճքը, ճկույթներով շուրջպարը: «Փափուռի» պարերգը պարեցինք հենց «Փափուռի» պարով: «Հոփ թռին»՝ «Վերվերիով»: Մյուս պարերգերի մեջ սովորողները ծանոթացան ձեռքերը ճիշտ բռնելու, կողքի պարընկերոջը զգալու, զույգով պարելու ձևերը:
Առանց նվագակցության երգելը նախագծի սկզբնական փուլում բավականին բարդ էր: Սովորողները երգի ընթացքում ինտոնացիոն շեղումներ և ռիթմիկ խախտումներ էին կատարում: Այդ թերությունը շտկվեց բավականին ուշ:
4-րդ և 5-րդ դասարանցիները տեխնոլոգիայի դասաժամին պատրաստեցին թաշկինակներ և ճակտոցներ հատուկ նախագծի համար:
Սեբաստացու օրերին 4.1 դասարանի սովորողները «Պարերգեր. Երգ, շարժում, պար» նախագծի շրջանակում ունեցան փոքրիկ համերգ-ներկայացում: Համերգի համար ընտրել էի 7 պարերգ, որոնք գեղարվեստական իմաստով կապված էին միմյանց հետ: Պարերգերի մեջ կար և՛ շարժում, և՛ պար:
Որպես վերջնական արդյունք` ձմեռային ճամբարի ընթացքում 4-րդ և 5-րդ դասարանցիները համերգին ներկայացրին 10 պարերգ: Հունվարի 13-ին ամբողջ դպրոցը ունկնդիր-մասնակից էր «Պարերգեր. Երգ, շարժում, պար» նախագծի ամփոփմանը:
Հասմիկ Մաթևոսյան 